9.10.2003 gün ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu (BEHK) uyarınca kamu kurum/ kuruluşları; bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki sahip oldukları her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Kamu kurum/ kuruluşlarında bilgi edinme hakkının etkin olarak kullanılabilmesi ve bilgi veya belgelere erişimin zamanında (en çok 30 gün içerisinde) sağlanabilmesi için bilgi edinme birimleri oluşturulmuştur.
Ayrıca bilgi edinmeden kaynaklanacak iş yükünün en aza indirilebilmesi için kamu idarelerinin hizmetlerine ilişkin bazı bilgileri internet sayfaları üzerinden yayınlamaları da gerekmektedir.
SGK Başkanlığı; nüfusumuzun tamamına yakınına sigorta ve genel sağlık gibi yaşamsal önemde hizmetler sunan bir kurumdur.[1]SGK tarafından sigortalılara verilmekte olan hizmetler nitelikleri gereği süreklilik arzetmekte ve hatta ilgilinin ölümünden sonra bile devam edebilmektedir.
Bu yüzden SGK bünyesindeki Bilgi Edinme Kanunu uygulamaları özel bir öneme sahiptir. Başvuru sahiplerinin bilgi edinme hakkının kullanılması, bilgi ve belgelere erişimde güçlüklerle karşılaşmaması konularında SGK’ nın örnek bir uygulama içerisinde olması gerektiği açıktır. Oysa SGK’ nın bu tür etkin/arzu edilen bir faaliyet sergileyemediği; diğer kamu idarelerine örnek olma bir yana, bilgi edinme başvuruları konusunda merkezi konumda olan Başbakanlık Bilgi Edinme Merkezinin (BİMER) de iş yükünün gereksiz yere artırılmasına neden olduğu görülmektedir.[2]
Bu konuda, BEHK usul ve esaslarına yapılmış olan 11.04.2017 gün ve 4917 sayılı, 23.04.2017 gün ve 5354 sayılı, (görevlerine son verilmiş kamu görevlilerinin emekli aylıklarının hesabı; yetim aylıkları koşullarında değişiklik yapan SGK Yönetim Kurulu kararına yönelik) bilgi/belge talebini kapsayan kişisel başvurularım üzerine SGK tarafından oluşturulmuş güncel idari işlemler örnektir.
Sözü edilen başvurularım SGK tarafından yasal süresi içinde cevaplandırılmamıştır. Bu yüzden BİMER’ e başvurmak zorunda kalınmıştır. BİMER’ e gidilmesinden sonra gecikmeli de olsa başvurularıma benzer nitelikteki cevaplar verilmiştir. Verilmiş cevaplarda: “SGK’ nın ilgili birimine ayrıca dilekçe ile başvuruda bulunmam halinde talebimin inceleneceği” belirtilmiştir.
Ancak yukarda da ifade edildiği üzere ayrıca başvuruyu gerektirecek bir durum yoktur. Bu yaklaşımla SGK tarafından bilgi edinme hakkının etkin olarak kullanılabilmesi, bilgi veya belgelere zamanında erişim hakkı önlenmektedir. BEHK amaç ve ruhuna aykırı hareket edildiği, bu suretle BEHK etkisiz hale getirildiği, diğer yandan BİMER’in iş yükünün de artırıldığı açıktır.
Bu tür uygulamanın acilen düzeltilmesi gerekmektedir.
Mahmut Esen
telgrafhane.org
[1] Türkiye’de 31.05.2016 itibarıyla; 20.775.874 aktif, 11.553.846 pasif (emekli) olmak üzere toplam 32.329.720 sigortalı kişi bulunmaktadır.
Diğer yandan 5510 sayılı Kanun uyarınca Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamındaki sağlık hizmetlerinin, tek elden SGK aracılığıyla verilmesi gerekmektedir. Bu nedenle halen toplam nüfusumuzun % 99’ u ( TBMM üyeleri, AYM Başkan ve üyeleri, bankaların yardımlaşma sandıkları vb. kuruluş mensupları hariç ) GSS sistemi kapsamına alınmıştır. Yeterli gelire sahip olmayan vatandaşımızın sigorta primleri Devlet tarafından ödenmektedir.
[2] 7.06.2017 itibarıyla BİMER’ e yapılan ( istek/öneri/şikâyet) şeklindeki başvuruların sayısının 808.844’e ulaştığı anlaşılmıştır.